Vai trò của chất béo trong sữa mẹ đối với trẻ sơ sinh
Tổ chức y tế thế giới ( WHO) và các chuyên gia y tế cho rằng nuôi con bằng sữa mẹ là “tiêu chuẩn vàng” trong việc nuôi dưỡng trẻ sơ sinh. Chất béo trong sữa mẹ là thành phần giúp nó là thức ăn tốt nhất cho sức khỏe. Sự phát triển toàn diện của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Tất cả trẻ em cần được nuôi hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời. Tiếp tục cho con bú đến 18-24 tháng tuổi cùng vơi cho ăn bổ sung ( ăn dặm) hợp lý. Ngoài ra nuôi con bằng sữa mẹ còn mang lại nhiều lợi ích cho mẹ như: nhanh giảm cân, giải phóng hormone oxytocin, giảm nguy cơ ung thư vú và ung thư buồng trứng…
Chất béo trong sữa mẹ cung cấp một lượng lớn năng lượng cho sự phát triển của trẻ
Trước hết, về khối lượng, trong 100 gam sữa mẹ có 7 gam Glucid; 1,5gam Protein; 3 gam Lipid (chất béo), như vậy về khối lượng, chất béo chỉ chiếm 26,1% trong tổng số các chất sinh năng lượng (Hình 1).
Nhưng chất béo lại cung cấp đến 44% trong tổng số năng lượng mà sữa mẹ mang lại.(Hình 2)
Chất béo có vai trò gì đối với sự phát triển thể lực và trí não của trẻ?
Chất béo tham gia cấu tạo các tế bào và dịch thể của các tổ chức, đặc biệt là não. Các axit béo không no (như Linoleic acid; Arachidonic acid; Docosahexaenoic acid-DHA)…là thành phần của nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học cao. Chúng là yếu tố cần thiết để cấu tạo màng tế bào và liên kết các tổ chức thần kinh.
Trong những năm đầu đời, trẻ tăng trưởng và phát triển nhanh cả về thể chất và tinh thần. Sự phát triển nhanh đặc biệt là các tổ chức thần kinh, não bộ… Trọng lượng não tăng nhanh sau khi sinh. Lúc vừa mới sinh não của trẻ chỉ nặng 350g. Lúc 1 tuổi não trẻ đã nặng hơn gấp 3 lần (khoảng 1100g). Não bộ và các mô thần kinh đặc biệt giàu chất béo. Do đó sự thiếu hụt chất béo trong khẩu phần ăn có ảnh hưởng đến cơ quan thần kinh. Chất béo trong sữa mẹ giúp cho sự phát triển về thể lực và trí tuệ của trẻ em. Vì chất béo trong sữa mẹ giữ vai trò quan trọng đối với hệ thần kinh trung ương của trẻ.
Ngoài ra, chất béo còn là dung môi tốt để hòa tan các vitamin A, D, E, K . Chúng là những vitamin có nhiều chức năng quan trọng trong cơ thể. Cơ thể muốn hấp thu và sử dụng tốt các vitamin này phải cần có chất béo.
Nghiên cứu về chất béo ở mức độ phân tử
Với sự tiến bộ của khoa học đã nghiên cứu ra thành phần dinh dưỡng và chất béo trong sữa mẹ. Các nghiên cứu chuyên sâu ở mức độ phân tử về thành phần chất béo có trong sữa đã mang lại những phát hiện rất quan trọng. Chất béo trong sữa mẹ đã đóng góp một phần không nhỏ trong sự phát triển của trẻ.
Về mặt cấu trúc phân tử, hầu hết chất béo trong sữa mẹ dưới dạng triglyceride. Chúng hình thành sự gắn kết 3 axit béo vào một phân tử glycerol ở các vị trí 1; 2; 3. Các axit béo trong sữa mẹ chủ yếu là axit palmitic (Breckenridge, Marai et al. 2011). Vị trí gắn kết của axit palmitic vào phân tử glycerol nói trên sẽ tác động đến khả năng hấp thu của chúng trong hệ tiêu hóa đang phát triển của trẻ.
Về mặt lý thuyết, trong sữa mẹ, axit palmitic có thể gắn ở các vị trí khác nhau tại 3 vị trí trên phân tử glycerol. Nhưng nhiều nhất, tới 70% các axit palmitic lại gắn ở vị trí 2, được gọi là sn-2 palmitate, hay beta-palmitate, hay ngắn gọn là OPO.
Những thông tin này là căn cứ để giải thích tại sao cũng là chất béo mà lại khác nhau về chức năng và khả năng hấp thu, tiêu hóa đến như vậy?
Phân tử chất béo trong sữa mẹ giúp trẻ tiêu hóa tốt và tăng cường hấp thụ canxi
Trong ống tiêu hóa chất béo được hấp thụ bởi enzyme có sẵn trong tuyến tiêu hóa. Ở trẻ sơ sinh, các enzyme ở miệng, dạ dày, tuyến tụy chịu trách nhiệm phân cắt chất béo từ sữa mẹ. Mà các emzyme chỉ có thể phân cắt chủ yếu là chất béo dạng sn-2 palmitate. Còn với chất béo dạng sn-1, sn-3 palmitate, hệ tiêu hóa non yếu của trẻ sẽ không đủ khả năng phá vỡ các liên kết ở những phân tử này để hấp thu. Do vậy, chúng đi tiếp vào ruột, liên kết với canxi thành “xà phòng canxi” không tan.
Việc hình thành “xà phòng canxi” không chỉ ảnh hưởng đến việc hấp thu axit béo. Mà nó còn là nguyên nhân gián tiếp của bệnh thiếu canxi. Chúng ảnh hưởng đến hấp thu canxi và ảnh hưởng không tốt đến hệ vi sinh đường ruột. Điều này lý giải tại sao trẻ được nuôi bằng sữa bò thì phân thường rắn và đào thải nhiều phân hơn trẻ được nuôi bằng sữa mẹ. Việc hình thành “xà phòng canxi” còn kéo theo một lượng lớn canxi ra ngoài, làm cho trẻ dễ bị thiếu canxi.
Nghiên cứu trên những trẻ được cung cấp một chế độ ăn giàu sn-2 palmitate (OPO) người ta nhận thấy mức độ chắc khỏe của xương cũng tương đương nhóm được nuôi bằng sữa mẹ (Litmanovitz, Davidson et al. 2013).
Chất béo trong sữa mẹ giúp tăng số lượng các lợi khuẩn có trong đường ruột
Các dưỡng chất cụ thể của sữa mẹ, trong đó có chất béo dạng sn-2 palmitate (OPO) được chứng minh có liên quan đến việc tăng số lượng các vi khuẩn có lợi như Lactobacillus, Bifidobacteria (Yaron, Shachar et al. 2013). Do vậy, chuyên gia cho rằng sn-2 palmitate quan trọng trong sự phát triển của hệ vi sinh ruột, chống lại nhiễm trùng, có các tác động tích cực khác trên sự phát triển đáp ứng miễn dịch.
Trẻ được nuôi bằng sữa mẹ thường ít quấy khóc, phải chăng do trẻ dễ tiêu hóa, không bị khó chịu, phân mềm và dễ đi hơn, đó là do tác dụng của sn-2 palmitate (OPO) có nhiều trong sữa mẹ.
Các nhà khoa học đã nghiên cứu và đưa ra một chế độ ăn giàu sn-2 palmitate (OPO) cho một nhóm trẻ được nuôi bằng sữa công thức (Litmanovitz, Bar-Yoseph et al. 2014), kết quả cho thấy nhóm trẻ này có thời gian khóc trong ngày ít hơn hẳn nhóm trẻ khác cũng được nuôi bằng sữa công thức nhưng không được làm giàu bằng sn-2 palmitate (OPO).
Nguồn: Viendinhduong.vn
